Onderzoeken DTNP: supermarkt cruciale publiekstrekker in centrumgebieden

In de tweede helft van 2021 actualiseerden we ons onderzoek naar combinatiebezoek bij supermarktbezoekers. Dit onderzoek voerden we eerder uit in 2011 en 2016. Dit keer gingen we naar 25 centra, waar we met 3.700 supermarktbezoekers spraken.

Supermarkten grootste publiekstrekkers
Supermarkten zijn de basis bij het hedendaagse boodschappen doen. De ondervraagde supermarktklanten bezoeken de supermarkt twee à drie keer per week. Daarmee zorgen de supermarkten de hele week voor passantenstromen en zijn ze veruit de grootste publiekstrekkers in dorps- en wijkcentra.

Ook in middelgrote stadscentra hebben supermarkten een rol als publiekstrekkers voor andere winkels. Deze centra staan veelal onder druk door een afnemende regiofunctie en toenemende concurrentie van internet. Dit leidt tot afnemende bezoekersaantallen en toename van leegstand.

Hoger aandeel combinatiebezoeken
In 2016 liep al 44% van de supermarktbezoekers ook bij één of meer andere winkels binnen. In 2021 bleek 52% van de ondervraagden ook een andere winkel te bezoeken! De uitkomsten van het onderzoek koppelden we ook dit keer aan de ruimtelijke kenmerken van de supermarkten en van het centrumgebied waarin ze gevestigd zijn. Hierdoor kon de relatie worden gelegd tussen de stedenbouwkundige inpassing van supermarkten in het centrum en de mate van combinatiebezoek met andere winkels en voorzieningen. (Vers)speciaalzaken hebben de beste overlevingskansen als ze direct naast een supermarkt gevestigd zijn.

Stedenbouwkundige inpassing supermarkt cruciaal voor centrumgebieden
Uit het onderzoek bleek, net als in 2016, dat de afstand tussen de supermarkt en de overige winkels grote invloed heeft op het combinatiebezoek. Bij een afstand van 40 meter tot de eerste vijf winkels ligt het combinatiebezoek op zo’n 60%. Het combinatiebezoek daalt snel als de onderlinge afstand groter wordt. Bij een afstand tussen 80 en 120 meter daalt het combinatiebezoek naar circa 42% (overigens nog steeds substantieel). Ook het aantal winkels dat in het zicht van de supermarkt ligt, is van belang. Als er meer dan tien winkels in het zicht zijn, ligt het combinatiebezoek op 62%. Bij vijf winkels daalt het combinatiebezoek naar 48%. Goede inpassing van supermarkten in dorps- of wijkwinkelcentra is dus cruciaal voor het in stand houden van overig winkelaanbod en daarmee voor het centrum als ontmoetingslocatie.

Top of mind-effect
Goede inpassing van de supermarkt heeft ook op een andere manier effect, namelijk het zogenaamde top of mind-effect. De bekendheid van voorzieningen wordt vergroot door een zichtlocatie waar veel mensen komen en die hoogfrequent wordt bezocht. Als supermarktklanten de andere winkels vaker zien, denken zij daar weer aan als ze een product of dienst nodig hebben.

Supermarkt kurk voor middelgrote centra
Vaak wordt gedacht dat veel van de bezoekers van grote dorpscentra en kleine stadscentra 'recreatief' komen winkelen, een middagje shoppen. Uit een ander onderzoek, waarbij we 2.600 consumenten in de hoofdwinkelstraat van 10 centra ondervroegen, blijkt echter dat een aanzienlijk deel van de bezoekers van deze middelgrote centra supermarktklanten zijn. In grotere dorpscentra geldt dit voor ongeveer één op de twee bezoekers in de hoofdwinkelstraat. In de onderzochte stadscentra (30.000 à 60.000 inwoners) is het aandeel supermarktklanten in de hoofdwinkelstraat nog steeds aanzienlijk: 20 à 35%. Op zaterdag is het drukker in het centrum, maar het aandeel supermarktklanten is dan even groot. Dit laat wederom zien dat supermarkten zeer belangrijke publiekstrekkers zijn en een motor voor de passantentstroom in de centrumstraten.

Vitale centrumgebieden
Veel centrumgebieden hebben te maken met afnemende bezoekersaantallen en structurele leegstand van winkelpanden. Met de doorontwikkeling van internet als aankoopkanaal neemt de noodzaak tot het bezoek aan centrumgebieden af. Alles is immers altijd en overal direct (via de smartphone) verkrijgbaar. Een beperkt aandeel van de bestedingen aan voedingsmiddelen gaat nu via online kanalen. Door corona én doordat supermarktketens hebben geïnvesteerd in bezorging is dit aandeel de afgelopen jaren al behoorlijk gestegen en de verwachting is dat dit de komende jaren zeker nog blijft groeien. Het doen van boodschappen gebeurt echter nog voor het overgrote deel in fysieke winkels, met de supermarkten als belangrijkste aanbieders. Supermarkten blijven daarmee van groot belang voor de vitaliteit van centrumgebieden als geheel.

Meer informatie:

Voor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Rik Eijkelkamp, 024 - 379 20 83. Een factsheet met informatie over het onderzoek in 10 middelgrote centra kunt u hier downloaden.