Waalwijk was een kenmerkend voorbeeld van de ‘middelgrote-centra’-problematiek die het afgelopen decennium speelde. Maar na jaren van toenemende leegstand is er na corona in Waalwijk juist sprake van een positief momentum. Hoe is dat zo gekomen? Om daar achter te komen, ging DTNP-adviseur Tycho Wissink langs bij Lex van Gent (Programmamanager Binnenstad) en Martin van Rossum (Projectleider Binnenstad) van de gemeente Waalwijk. Tycho werkte in 2016/2017 met deze heren aan de centrumvisie en aan de detailhandelsvisie voor de hele gemeente, en heeft in de tussentijd meerdere adviesvragen voor het centrum opgepakt.

Tycho: “Ik bezocht Waalwijk op een mooie marktdag en zag een gezellig, levendig centrum, lekker druk waar het druk hoort te zijn. Daarbuiten in de aanloopgebieden was er vooral de drukte van werklui die oude winkelruimtes aan het verbouwen waren. De transformatie van winkelvastgoed komt de afgelopen jaren namelijk in een stroomversnelling."

Naast het transformeren van leegstand is ook het bundelen van functies succesvol gebleken: de weekmarkt en de Action zijn verplaatst naar het kerngebied en aan het centrale plein opende vorige week het ‘Schoenenkwartier’ (museumbeleving) en is meer horeca gevestigd. Ook zijn er belangrijke ruimtelijke ingrepen gedaan of staan deze op de planning, zoals de herinrichting van twee pleinen en de nieuwe loopverbinding naar de Taxandriaweg.

Tycho: “Doordat trekkers als de warenmarkt en de Action nu op de juiste plekken zitten en de pleinfunctie een boost heeft gehad, komt de totale centrumbeleving veel beter uit de verf.”

Lessen geleerd: zo komt visie tot uitvoering
Tycho sprak tijdens zijn bezoek uitgebreid met Lex en Martin over alle ontwikkelingen in het centrum van Waalwijk. Hij wilde vooral weten waarom de heren denken dat de transformatie op stoom is gekomen.

Lex van Gent: “De centrumvisie uit 2017 was heel helder in analyse en visie. Er stond zonder poespas waar de resterende retailmeters moesten worden gebundeld en dus ook in welke delen van het centrum een functieverandering moest gaan plaatsvinden. Daarmee werd bijvoorbeeld concreet waar wel wonen op de begane grond is toegestaan en waar niet. Vanuit die duidelijkheid gaan mensen verder denken. Verder is het enorm belangrijk dat de visie wordt gedragen door de marktpartijen. Wanneer het lokale netwerk van makelaars en ontwikkelende partijen zelf al die eerste toets aan je visie doen, scheelt dat veel tijd en energie in het traject naar een vergunning.”

Martin van Rossum: “Dat Waalwijk een middelgroot centrum is was eerst een zwakte, maar in de huidige transitiebehoefte is het juist een kracht. De grote klappen zijn hiervoor al geweest. Mensen willen weer vooruit, en vanwege de beperkte schaal weten we elkaar snel vinden. Zo hoeft niet iedereen eerst een hele vergunningenmolen door om uiteindelijk ‘nee’ te horen. We kunnen wanneer we van een nieuw plan horen in een voorgesprek al veel verhelderen en bijsturen, bijvoorbeeld met een stedenbouwkundig advies. Zo zetten zowel gemeente als initiatiefnemer hun tijd efficiënter in.”

Lex: “Eén centraal aanspreekpunt is daarbij onontbeerlijk, liefst in de vorm van een beperkt aantal mensen dat op hoofdlijnen een oordeel of advies kan geven. Die moeten bijvoorbeeld het liefst gelijk aan kunnen geven of iets kans van slagen heeft of welke mensen bij elkaar moeten worden gebracht.”

Martin: “Het is ook belangrijk het centrum tot prioriteit te maken in de ambtelijke en bestuurlijke organisatie. Structureel met elkaar om de tafel over de ontwikkelingen. Ook de gemeenteraad niet te vergeten, je moet blijven uitleggen wat je doet en waarom. Dit zijn langetermijnopgaven. Dat vraagt veel vertrouwen dat je het juiste aan het doen bent. Daarom zijn we ook blij dat nu steeds zichtbaarder wordt dat we op de goede weg zijn. Dat geeft extra energie en houvast bij het werken aan de meest complexe opgave, het herpositioneren van De Els [planmatig winkelcentrum].”

Tycho: “Terugkijkend was de timing van de visie erg goed. We konden de grote opgave gelukkig helder uitleggen; ‘10.000 m² uit de markt nemen’ was in die tijd nog heel spannend om te zeggen. Zowel gemeente als ondernemers hebben er daarna flink energie in gestopt. Toen in 2020 de coronacrisis en de woningmarkt nog meer urgentie en perspectief voor transformatie brachten, stond iedereen al klaar om te gaan.”

In 2021 kon de vlag uit voor de BIZ Waalwijk, die nu de rol van de gemeente goed aanvult (acquisitie, etc.). Er is nu dan ook voldoende daadkracht. Dat is zeker ook nodig om perspectief te creëren voor de complexe herontwikkeling van De Els. Wij blijven de ontwikkelingen in Waalwijk zeker volgen!

Een visie… en dan?
Bij DTNP vinden we het belangrijk om te begrijpen wat er ‘na’ ons advies gebeurt. Zo zien we wat in welke situaties goed werkt, en dat kunnen we elders weer goed gebruiken in onze onderzoeken, advisering en ontwerpen. Lijkt het u leuk en zinnig om het te hebben over hoe het met uw centrum gaat? We komen graag eens langs!